Bal Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz? Gerçek Balı Nasıl Anlarız?

Tüketiciler olarak gerçek balı anlamamızın bir yolu var mıdır?

BALIN GERÇEK OLUP OLMADIĞI ANCAK ANALİZLE ANLAŞILABİLİR

Tüketicinin balın sahte olup olmadığını anlaması oldukça zordur. Analiz yapılması en güvenilir

yöntemdir. Analizlerde balın bir çok özelliğine bakılıyor. Mikroskobik analiz, kimyasal analiz ve

fiziksel analiz gibi birçok aşamayı kapsıyor. Bunların hepsi bir bütün.

Üreticiler genelde arılara kış bakımı yaparlar. O dönemde de üreticinin arıya kendi poleninden

yedirmesi gerekir. Bazen üreticiler arıyı bu dönemde şekerle ya da kekle de besleyebiliyor.

Aslında belli bir süre için bu normal bir durum. Ama bazı üreticiler şekerle ya da kekle beslemeyi

tüm bir sene boyunca yapabiliyor. Bu bala yansıyor doğal olarak. Analizlerde bu anlaşılabiliyor.

Analizlerde balın kalitesine ve orijinine bakılıyor. Arı nektarı toplarken polen de toplar. Poleni de

bala aktarır ve o polen miktarı balda belli oranlarda olması gerekir.

Bal Doğal bir üründür. Ne bir bileşen eklenebilir ne de içinden çekilebilir.

Uluslararası literatürde bal doğal bir ürün olarak kabul edilir. Diğer bir deyişle dışarıdan hiçbir şey

katılamaz, içindeki hiçbir madde de çekilemez. Eğer bala kıvam olsun diye nişasta katılmışsa ya

da hijyenik çalışılmamışsa bunlar mikroskobik analizde ortaya çıkar.

Kalitenin yanında balın orijinine bakılmalıdır. Arı polenleri hangi bitkiden getirmişse tespit

edilebiliyor. Örneğin geven poleni yüzde 45’in üstündeyse buna geven balı diyoruz. Kestane balı

diyebilmemiz için bu oranın yüzde 70-90 oranında olması gerekiyor.

Prolin Değeri (Bitki Çeşitliliği)

Analizlerde balın prolin değeri ölçüler. Bu balın bitki çeşitliliğini gösterir. Türk Gıda Kodeksi

Bal Tebliğine göre minimum prolin miktarının 300 mg/kg olması gerekir. Ortalama bir petek

gözünün dolması için 6000 çiçek den nektar toplanılması gerekmektedir. Bütün vitamin ve

mineraller bu bitkilerden taşınırı. Prolin değeri hakiki balda aranan en önemli özellik

diyebiliriz.

KOYU RENKLİ BALLARIN İÇERİKLERİ AÇIK RENKLİ OLANLARA GÖRE DAHA ZENGİN

Bunun yanı sıra balın antibakteriyel özelliği bulunuyor. Ayrıca antioksidan özelliği de çok yüksek

ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi var. Yine mide ülserine neden olan Helicobacter

pylori’nin tedavisinde de önemli gıdalardan bir tanesi. Bu bilimsel çalışmalarla ispatlanmış

durumda. Yani balı şekerli bir gıda olarak tanımlamak yanlıştır. Balın içeriği bitkiden bitkiye

değişiyor ve çok fazla çeşidi var. Mesela monofloral ballar bir bitki çeşidine ait ballardır. Yani

bitkiden bitkiye balın içeriği de değişiyor, tipi de değişiyor yararı da değişiyor. Ama şunu

söyleyebilirim. Koyu renkli balların antioksidan içerikleri açık renkli olanlara göre daha zengindir.

Kestane balı, meşe balı gibi.  Ancak Kestane balı antioksidan açısından daha zengin olmasına

rağmen tadı acı olduğu için sofralık değeri pek yoktur. Bunun yerine özellikle kış aylarında bir tatlı

kaşığı kadar yenirse bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi vardır. Meşe balı ise antioksidan değeri

oldukça yüksek, tat olarak da lezzetli bir salgı balı çeşidimizdir. Normalde bal bozulmayan bir

besindir. 3000 bin yıllık bal var. Ama üretici mesela balı erken hasat etmişse balın nem değeri

yükselir ve bu durumda birtakım bakteri, sporlar üreyebilir ya da üretici hijyenik çalışmamışsa

balın içerisine birtakım bakteri, parazitler karışabilir. Bu durumlarda da balın kalitesi bozulmuş

oluyor. Bu yüzden analizlerde balın nem oranına da bakılır.

KRİSTALLEŞEN BAL GERÇEK BALDIR

Balda bol miktarda şeker olduğu için balın kristalleşmemesi mümkün değil. Dolayısıyla

kristalleşen bal gerçek baldır diyebiliriz.

Hacettepe Üniversitesi Arı ve Arı Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (HARUM) 

Araştırma Raporundan alıntı yapılmıştır.